Toch geen rollenspel, hè!
Al meer dan 20 jaar verzorg ik trainingen op het gebied van communicatieve en managementvaardigheden. Centraal bij deze trainingen staat de vraag: wat kan ik, als medewerker of manager, doen om nog effectiever in mijn gedrag te zijn?
Ter voorbereiding aan of tijdens een training vraag ik de mensen na te denken over situaties die zij lastig vinden in hun dagelijkse praktijk en waar ze tijdens de training mee aan de slag willen. Bij managementtrainingen zijn dit situaties als: ik vind het lastig een teamlid aan te spreken op ongewenst gedrag, ik vind het moeilijk leiding te geven aan een ongemotiveerde medewerker, ik wil leren meer invloed uit te oefenen op mijn manager, of ik wil om leren gaan met een dominante, dwingende collega.
Nu kun je deze leerdoelen oppakken door in te gaan op de theorie van feedback geven, situationeel leidinggeven, motiveren/stimuleren, invloed uitoefenen en dergelijke. Prima. Niets mis met kennis en theoretische onderbouwing. Echter, het meest effectief bij dit soort leerbehoeften is uiteindelijk toch het oefenen met de lastige situaties.
Alleen, als ik de managers uitnodig de situatie te oefenen, ervaar ik nog wel eens weerstand tegen rollenspelen. “Toch geen rollenspel, hè”! Mensen hebben het idee dat ze een rol moeten spelen en dat vinden ze niet prettig. Soms helpt het door de oefening een praktijksituatie of oefenmoment te noemen en geen rollenspel. Maar dat is eigenlijk niet waar het om gaat.
Waar het naar mijn idee om gaat is dat ik als trainer de deelnemers anders naar deze werkvorm moet laten kijken: Jij gaat als medewerker of manager ook helemaal geen rol spelen! De trainer, acteur of collega speelt een rol, bedacht door jou, en jij blijft helemaal jezelf. Jij gaat reageren op de ander, zoals jij dat altijd doet of zoals jij dat graag zou willen. Oftewel, je krijgt de gelegenheid om te experimenten met gedrag. De oefening geeft je inzicht in jouw eigen gedrag en het effect van dit gedrag op anderen. Met behulp van feedback en tips kun je gaan oefenen met ander, nieuw gedrag, net zolang tot je het gewenste effect bereikt. Hoe fijn is dat!?
Belangrijk is overigens wel dat je je als deelnemer veilig voelt om te oefenen en te experimenteren. Ik krijg mensen in de training die bij eerdere rollenspelen zijn afgebrand en dat, logisch, niet nog eens willen meemaken. Naar mijn idee is er geen goed of fout gedrag tijdens een rollenspel; het ene gedrag is alleen effectiever dan het andere gedrag.
De feedback die de deelnemer krijgt, bestaat dan ook uit wat was effectief (top) en wat was minder effectief en hoe kan dat beter (tip).
Als trainer ben ik op zoek, samen met de deelnemers, naar het gewenste gedrag dat past bij de persoon.
En onthoud: je hoeft geen ander mens te worden om dingen anders aan te pakken.